مصاحبه با ابراهیم حسن بیگی
ابراهیم حسن بیگی
«خاتم» نویسنده را به نوشتن تشویق می‌کند
ابراهیم حسن‌بیگی پیرامون برگزاری جشنواره «خاتم» گفت: اصولاً درکشورمابه دونوع جشنواره اهمیت می‌دهند که یکی جشنواره‌هایی پیرامون آثارمنتشرشده است و بعد انتخاب اثر برگزیده وتقدیرازنویسنده و ناشر و …به عمل می‌آید،مثل جشنواره کتاب سال وجشنواره جلال. نوع دیگر، جشنواره ای است که هدف آن تشویق نویسنده برای نوشتن پیرامون یک موضوع خاص است که جشنواره داستان انقلاب ازاین جنس است.
*«خاتم» نویسنده را به نوشتن تشویق می‌کند
وی افزود: امسال درکنار این جشنواره که پیش ازاین شاید تنها جشنواره‌ای بود که به صورت موضوعی نویسندگان را ترغیب به نوشتن می‌کرد، جشنواره خاتم است که درحال برگزاری است ومن اساسا طرفدارو مشوق این نوع جشنواره هستم که نویسنده رابه نوشتن تشویق می‌کند.
این نویسنده گفت: «خاتم»، جشنواره خوبی است وقطعا موضوع خوبی هم انتخاب شده است، هرچند ممکن است به نظر برسد موضوع شاید محدود باشد و جشنواره را نتوان سالیان سال ادامه داد اما بنده معتقدم باتوجه به تاثیری که پیامبر برجهان وانسانیت داشته ودارد وهمچنین تاثیر دین اسلام، برخلاف محدودیت موضوعی می‌تواند ادامه دار هم باشد.
حسن‌بیگی در بخش دیگری از سخنانش در پاسخ به اینکه آیا می‌توان پیرامون پیامبر اسلام به شکل امروزی داستان نوشت، گفت: بستگی به توان ونوع نگاه نویسنده دارد، امااساسادونوع نگاه رامی‌توانیم درباره پیامبر ببینیم که یک وقت یک حادثه یاواقعه را انتخاب کرده وباتوجه به همان بازه تاریخی بازآفرینی وبازسازی می‌کنیم. نوع مطلوب‌تر که کمترهم به آن پرداخته شده این است که به پیامبروسیرهاودرجهت انتقال سیره پیامبر به خواننده وبه طورغیرمستقیم پرداخته شود، درحالی که داستان امروزی نوشته می‌شود، شخصیت‌ها در امروز زندگی می‌کنند و مسائل امروزی می‌تواند محوراصلی باشد ولی شخصیت‌ها و اتفاقاتی که در داستان روی می‌دهد تحت تاثیر و برآمده ازیک سیره وحدیث وحتی یک جمله ازپیامبراکرم باشد.
او اضافه کرد: خوب است جشنواره به این سمت متمایل شودوتوجه ویژه‌ای به این نوع داستان‌هابکندکه صرفاً بازنویسی سیره وزندگی پیامبرنباشدبلکه تاثیراین سیره برانسان امروزی باشد.
*محدودیت در نوشتن داستان معصومین تا آنجایی است خلاف واقع به آنها نسبت ندهیم
نویسنده رمان «محمد(ص)» در ادامه گفت: دراین سی-چهل سالی که ماداستان مذهبی درباره معصومین نوشتیم اصلاً به این شخصیت ورودکردیم وگاهی توصیف‌هایی وگاهی جمله‌هایی راازدهان معصوم دراثرگذاشته‌ایم که عینیت تاریخی ندارد ولی باهمان مضمون گفته شده است.
وی افزود: محدودیت مانسبت به این موضوع تاآنجایی است که چیزی خلاف واقع رابه ائمه وپیامبرنسبت ندهیم . به عنوان مثال رمان محمد(ص) که نوشته خودماست بسیاری ازوقایع این کتاب مستندات تاریخی ندارد وبه صدراسلام ووقایع پیرامون آن نسبت داده شده وهیچ ایراد شرعی برآن گرفته نشده، نویسنده در واقع از تخیلش استفاده می‌کند و بعد به آن واقعیت محض و مطلق ورود می‌کند تا بتواندآنرا خوب و زیبا و شفاف مطرح کند.
این نویسنده گفت: به نظرمن تخیل می‌تواند نقش داشته باشد مگراین که یک واقعه مسلم تاریخی راوارونه بکند. خیلی خوب است نویسندگان تاریخ نویس نباشند، بلکه ازهنربرای روایت تاریخ استفاده کنند.
حسن بیگی با اشاره به اینکه برای داستان دینی نمی‌توان مبانی را متصور شد گفت: .فقط می‌توان ویژگی‌هاوتبصره‌هایی رابه این مبانی اضافه کردکه این پارامترهادرنوشتن داستان معصومین بایدلحاظ شود.
نویسنده رمان «سال‌های بنفش» در ادامه با تاکید بر اینکه داستان دینی را می‌توان در میان انواع داستانی قرار داد گفت: داستان‌هایی که به مسائل مفاهیم ومضامین دینی می‌پردازد جزء داستان‌های دینی محسوب می‌شود .البته ممکن است گفته شود،اگرنویسنده‌ای یک موضوع دینی مثل دروغ نگفتن رادستمایه کارش قراردهدوداستان امروزی بنویسد می‌تواند داستان دینی باشدکه خیلی‌هابه این نوع معتقدنیستند،چراکه اگراینطوربه داستان دینی نگاه کنیم بسیاری ازداستان‌های اخلاقی وحتی عرفانی جزءداستان دینی محسوب می‌شود.پس این موضوع محدود به نوع نگاه نویسنده به رویدادها و وقایع دینی است.
*درباره پیامبر داستان خیلی کم نوشته شده است
حسن‌بیگی با یادآوری این مسئله که اصولاً درباره پیامبرخیلی کم داستان نوشته شده است گفت: به همین دلیل درحوزه رقابتی درحد داخل کشورخودمان است،خیلی وقت‌هاداستان‌های مذهبی باکتاب‌های غیرمذهبی درکشورخودمان رقابت کرده‌اند،امادرخارج کشور در داستان نه تنهادرموردپیامبرکه درباره هیچ کتاب دیگری قابل مقایسه نبوده‌ایم،به این دلیل که نتوانستیم آثارخودمان راترجمه وچاپ کنیم که ببینیم درمیدان رقابت چه پیش می‌آید.
وی افزود: نبودن یک امکانات سیستماتیک برای این که این کار به خوبی انجام شود.خیلی ازکشورهای همسایه برای ترجمه آثاربه خارج ازکشورتشکیلاتی دارندکه ازمترجمین و مراکزپخش کتاب حمایت می‌کنند و دولت به ناشرخصوصی کمک می‌کند که بتوانداثردرعرصه جهانی نفوذکند. مثلاً همین رمان«محمد»بنده که موضوعیت جهانی داردترجمه شده ولی هیچ راه‌کاری برای عرضه جهانی پیدانمی‌شود زیراهیچ خبرومطلبی راجع به رمان به زبان انگلیسی منتشر نمی‌شود .نبودسیستم حمایتی دولتی ازاین حرکت فرهنگی درایران موجب شده که حتی ترجمه‌های صورت گرفته هم ابتر بماند.
این نویسنده در ادامه به نداشتن الزام برای اینکه نویسنده داستان معصومین حتماً عالم باشد اشاره کرد و گفت: لزومی ندارد نویسنده حتماً عالم دینی باشد ولی الزاماً بایدآشنا به مبانی وموضوع باشد ومشاورمی‌تواند درحد المان‌های تاریخی به اوکمک کند.
این نویسنده ادبیات داستانی با اشاره به اینکه فکر نمی‌کند کمبود منابع دینی داشته باشیم گفت: به حدی که حتی موارد دارای سندضعیف هم مکتوب شده که چیزی ازقلم نیفتاده باشد،ولی درباره تحلیل وقایع وشخصیت‌هاکمبودمنابع داریم.
*جشنواره «خاتم» حرکت حساسی را شروع کرده است
حسن‌بیگی در پایان با اشاره به کارکرد جشنواره «خاتم» گفت: جشنواره خاتم حرکتش روی لبه تیغ است ودوستان حرکت حساسی راشروع کرده‌اند. جشنواره‌های دیگر اگرهم ضعفی درکیفیت داشته باشند وچندسال بعدهم توان ادامه نداشته باشندزیادبه جایی برنمی‌خورد ،ولی اهمیت موضوع جشنواره دامنه حساسیت رابرای مجریان جشنواره زیا دمی‌کند، و لازم است که سعی کنندیک جشنواره وزین وسنگین ایجادکنند که دربین جشنواره‌های داخلی وحتی جهانی به جایگاه خود دست پیدا کند و به نظرم این جشنواره زمانی می‌تواند به فکرجهانی شد نباشدکه درداخل به شکل وزین خودش راشناسانده باشد.