ارادت ادبای شرق و غرب به اسلام نتیجه مطالعه عمیق بوده است
سید مجید پورطباطبایی، پژوهشگر حوزه دین و نویسنده کتاب «خاتم عشق» تاکید دارد که ادبای بزرگ روسیه و اروپا که در آثارشان بر مترقی بودن و جنبه‌های مثبت دین اسلام تاکید کرده‌اند، این ارادت را در نتیجه مطالعه عمیق و تفحص در حوزه دین به دست آورده‌اند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران سید مجید پورطباطبایی، در این نشست که امروز (۱۹ مهر) به مناسبت هفته وحدت به میزبانی سرای اهل قلم خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد، در سخنانی با اشاره به سابقه برخورد و مواجهه غربیان با اسلام و رسول خدا از صدر اسلام عنوان کرد: یهودیان مدینه که در صدر اسلام با مجاهدت‌های حضرت محمد(ص) که ممکن بود مانعی در گسترش دین یهود باشد آشنا شدند به جنگ و دشمنی با ایشان پرداختند و در جنگ خندق و خیبر نیز شاهد بروز و ظهور این عداوت‌ها بودیم.
پورطباطبایی همچنین با اشاره به اینکه یزید با مشورت مشاور اروپایی خود به نام سرجون بر خلاف وصیت معاویه به عداوت و جنگ با امام حسین(ع) پرداخت، افزود: نوه سرجون نویسنده یک کتاب در باب چگونگی مقابله مسیحیان با مسلمانان بوده است. جلوتر که می‌آییم به پیتر مقدس می‌رسیم که این شخصیت مقدس مسیحی به طور جدی با حضرت محمد (ص) مقابله می‌کرد. سپس در اوایل قرن چهاردهم با دانته مواجه می‌شویم که در قسمتی از کمدی الهی خود در جلد جهنم که در ایران ترجمه نشده اشاره کرده که در طبقه هشتم جهنم محمد (ص) را صلیب کشیده دیده و حضرت علی(ع) نیز شاهد این زجر بوده است. دانته متاسفانه در ایران و در میان مسلمانان به عنوان چهره متاله مسیحی و خوشنام مطرح است.
این پژوهشگر به مارتین لوتر، کشیش متجدد آلمانی در قرن شانزدهم نیز اشاره کرد و گفت: لوتر چندین بار در اشاره به مبارزه کاتولیک‌ها از محمد(ص) به عنوان یک دجال مخالف مسیحیت یاد کرده است.
وی با تاکید بر اینکه اکثر خاورشناسان مخالف اسلام پروتستان و انگلیسی بوده‌‌اند، افزود: در روسیه نیز ایلیا پائولوویچ پتروشفسکی در کتاب «اسلام در ایران: از ه‍ج‍رت تا پ‍ای‍ان قرن ن‍ه‍م ه‍ج‍ری» اشاره کرده که محمد(ص) فردی نابغه بوده که در دوران گذر از برده‌داری به فئودالیست ظهور کرده است.
تسلط عثمانی بر اروپا دلیل اصلی عداوت خاورشناسان با اسلام بود
پورطباطبایی با تاکید بر اینکه تسلط یافتن عثمانی‌ها بر اروپاییان در عداوت و حمله خاورشناسان در آثارشان به مسلمانان تاثیر زیادی داشته، عنوان کرد: در قرن نوزدهم به اسقف‌ها عربی می‌آموختند تا بتوانند با اسلام مقابله کنند.
وی در عین حال با بیان اینکه بر خلاف خاورشناسان، ادبای غرب علاقه‌مند به اسلام بودند، توضیح داد: از آغاز قرن نوزدهم ادبای غربی متوجه جنبه‌های مثبت دین اسلام شدند و امثال گوته، برناردشاو، ویکتورهوگو، لامارتین و و در قرن بیستم آنی ماری شیمل آلمانی از جمله ادبای علاقه‌مند به اسلام هستند.
این نویسنده که کتاب «ادیبان غربی، ستایشگر حضرت محمد» را در دست نگارش دارد، به توجه ادبای روس به اسلام و حضرت محمد(ص) نیز اشاره کرد و افزود: تولستوی به دین اسلام از دنیا رفت و بسیار تحت‌تاثیر قرآن کریم بود. وی چنان آشنایی عمیقی با اسلام داشت که در نامه‌ای به یک زن روسی که نگران مسلمان شدن پسرش بود ضمن تاکید بر بهتر بودن اسلام نسبت به مسیحیت به وی تذکر داد مراقب باشد پسرش بهایی نشود. این امر نشان می‌دهد که رویکرد ادبای غربی و شرقی به اسلام نتیجه مطالعه و تحقیق عمیق آنها بوده است.
وی همچنین به اعتراف ولتر در اواخر عمرش بر اینکه در حق پیامبر اسلام (ص) بی‌اتصافی کرده است، اشاره کرد و گفت: گوته نیز شعری زیبا با نام «نغمه سرود محمد» دارد.
پورطباطبایی در عین حال به خطر خودباختگی و عدم دید عالمانه برخی از مترجمان مسلمان در برابر غرب و امثال هانری کربن و ادوارد براون اشاره کرد و افزود: هانری کربن سخت شیفته فرقه شیخیه بوده و تاکید داشته تشیع به نوعی باطنیگری اسماعیلیه است و ادوارد براون نیز مروج بهایی‌گری بوده است.
توجه خاص ادبای روس به اسلام و حضرت محمد(ص)
در این نشست همچنین حامد صلاحی، نویسنده، پژوهشگر و مدرس زبان و ادبیات فارسی در سخنانی بر توجه خاص شاعران و نویسندگان روسیه و اروپا به اسلام تاکید کرد و گفت: تولستوی که روحی نوجو داشت مطالعه عمیقی در قرآن و احادیث نبوی داشته و در کتابی چهل صفحه‌ای احادیث حضرت محمد (ص) را درباره رافت و همدلی و کار گردآوری و ترجمه کرده است. تولستوی که به احتمال زیاد در زمان مرگ مسلمان بوده اسلام را مترقی‌تر از مسیحیت معرفی می‌کرده است.
صلاحی همچنین بر توجه خاص پوشکین به قرآن کریم تاکید کرد و افزود: پوشکین که شاعری ممتاز در روسیه محسوب می‌شود دارای یک مجموعه شعر درباره قرآن است. بونین نیز که اولین شاعر روسی برنده جایزه نوبل است از عناصر اسلامی با بسامد زیادی در اشعارش استفاده کرده و علاقه‌مند به این دین شریف بوده است.
این پژوهشگر ادبی همچنین به شاعران غربی اشاره کرد و گفت: گوته ضمن علاقه و ارادت خاص به پیامبر اسلام (ص) از عاشقان امام علی(ع) و مذهب تشیع بوده است. ویکتورهوگو در آثاری چون «بینوایان» و «گوژپشت نوتردام» به تعالیم دین اسلام توجه داشته است. ولتر نیز با وجود اینکه در نخستین آثارش به مخالفت با اسلام پرداخته بود در سال‌های آخر عمر تاکید کرد دین محمد(ص) آیینی معقول، جدی، پاک و دوستدار بشریت است و در این باره به بیان استدلال‌های قوی می‌پردازد. ریلکه آلمانی هم که از مفاخر ادبیات آلمانی به حساب می‌آید در اشعارش به نبوت حضرت محمد(ص) اشاره کرده و قرآن را انگشتی دانسته که به آسمان اشاره می‌کند و لامارتین اذعان دارد محمد (ص) بالاترین شخصیت بشری است.