سلام در سیره پیامبراکرم(صلی‌الله علبه وآله)
سلام در سیره پیامبراکرم(صلی‌الله علبه وآله):
سلام یکی از نام‌های مبارک خداوند تبارک و تعالی است که در آیه بیست و سوم سوره حشر بدان اشاره شده است:
هُوَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّایُشْرِکُونَ(حشر۲۳)
پیامبر بزرگوار ما (صلی‌الله علیه وآله) نیز سلام را نامی از نام‌های مبارک خداوند برشمردند و فرمودند:
اَلسَّلامُ مِنْ اَسْماءِ اللّهِ فَاَفْشُوهُ بَیْنَکُمْ(بحارالأنوار ج ۷۶ ص ۱۰)
سلام یکی از نام‌هاى خداست، پس آن را در بین خودتان رواج دهید.
سلام در فرهنگ اسلامی به معنای سلامتی، امنیت و صلح است که در اسلام برای تحیت و درود گفتن به مثابه فرمولی برای مودت، همگرایی و پیوند انسانی انتخاب شده است
در روایتی از پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه وآله) می‌بینیم که سلام،نشانه محبت و دوست داشتن است و هنگامی که کسی به دیگری سلام می‌کند، درواقع علاقه و محبت خود را به او ابراز می‌کند:
و َالّذى نَفسى بِیَدِهِ لا تَدخُلُوا الجَنَّهَ حَتّى تُؤمِنوا وَ لا تُؤمِنوا حَتّى تَحابّوا أ و لا أدُلُّـکُم عَلى شَئىٍ اِذا فَعَلتُموهُ تَحابَبتُم؟ اَفشُوا السَّلامَ بَینَـکُم(مشکاه الانوار ص ۱۲۳)
به خدایى که جانم در اختیار اوست، وارد بهشت نمى‌شوید مگر مؤمن شوید و مؤمن نمى‌شوید، مگر این که یکدیگر را دوست بدارید. آیا مى‌خواهید شما را به چیزى راهنمایى کنم که با انجام آن، یکدیگر را دوست بدارید؟ سلام کردن بین یکدیگر را رواج دهید.
و خداوند تبارک و تعالی در آیه ۶۱ سوره نور بر آن تأکید فرموده است:
فَإِذَا دَخَلْتُمْ بُیُوتًا فَسَلِّمُوا عَلَى أَنْفُسِکُمْ تَحِیَّهً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُبَارَکَهً طَیِّبَهً(نور۶۱)
پس هرگاه به خانه‌ها وارد شدید، بر خودتان سلام کنید که درودی است پربرکت و پاکیزه از سوی خداوند.
چنان‌که به روایت قرآن ]بهشتیان نیز[درودشان در آنجا سلام است: تَحِیَّتُهُمْ فِیهَا سَلَامٌ(یونس۱۰)
پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه وآله) نیز فرمودند: درود اهل بهشت «السلام علیکم»است: «تَحِیَّهُ اَهْلِ الْجَنَّهِ، اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ»(بحارالأنوار، ج ۷۶، ص ۶)
و برپایداری در آن چنین تأکید فرمودند:
اِذا تَلاقَیْتُمْ فَتَلاقُوا بِالتَّسْلِیمِ وَالتَّصافُحِ وَاِذا تَفَرَّقْتُمْ فَتَفَرَّقُوا بِالاْءسْتِغْفارِ(بحارالأنوار، ج ۷۶، ص ۵)
وقتى به هم مى‌رسید سلام کنید و دست بدهید و وقتى خواستید از یکدیگر جدا شوید براى همدیگر طلب آمرزش نمائید.
وخود در مواجهه با افراد، از بزرگ و کوچک، ثروتمند و فقیر، در سلام پیش‌دستی مىکردند؛کانَ النَّبىُّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ … یُسَلِّمُ عَلى مَنِ اسْتَقْبَلَهُ مِنْ کَبیرٍ وَ صَغیرٍ وَ غَنىٍّ وَ فَقیرٍ(ارشاد القلوب ج ۱ ص ۱۱۵)
البته سیره (پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله) حاکی از آدابی در سلام است که در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌شود:
همان‌طور که اشاره شد پیامبر ما در مواجهه با اصناف مختلف از افراد در سلام پیش دستی می‌کردند. و این‌گونه همگان را به سلام کردن ترغیب می‌فرمودند:
انَّ أَولَى النّاسِ بِاللّه وَ بِرَسولِهِ مَن بَدا بِالسَّلامِ(مستدرک ج۸ ، ص ۳۵۷)
نزدیک‌ترین مردم به خدا و رسول او کسى است که آغازگر سلام باشد.
- اما ایشان اولویت‌هایی در سلام کردن در نظر داشتند؛ ازجمله:
- یُسَلِّمِ الصَّغِیرُ عَلَى الْکَبیرِ(میزان الحکمه ج ۴ ص ۵۳۸ شماره ۸۸۵۷)
- کوچک باید بر بزرگ سلام کند
- یُسَلِّمِ الْواحِدُ عَلَى الاْثْنَیْنِ(همان)
- یک نفر باید به دو نفر سلام کند.
- وَیُسَلِّمِ الْقَلِیلُ عَلَى الْکَثِیرِ(همان)
- گروه کم باید به گروه زیاد سلام کند
- وَیُسَلِّمِ الرَّاکِبُ عَلَى الْماشى(همان)
- سواره بر پیاده سلام کند
- وَیُسَلِّمِ الْمارُّ عَلَى الْقائِمِ(همان)
- عابر به ایستاده سلام کند
- وَ یُسَلِّمِ الْقائِمُ عَلَى الْقاعِدِ(همان)
- وایستاده بر نشسته سلام کند.
- یُسَلِّمُ… الْمَاشِی عَلَى الْقَاعِدِ
- رهگذر بر نشسته سلام کند(کافی ج۲ ص۶۴۷ ح۳)
- وَ إِذَا لَقِیَ وَاحِدٌ جَمَاعَهً سَلَّمَ الْوَاحِدُ عَلَى الْجَمَاعَهِ(همان)
- و هنگام ملاقات یک نفر با جماعت آن یک نفر برجماعت سلام کند.
هرچند از نظر پیامبر اسلام (صلی‌الله علیه وآله) شرط ادب این است که کوچک‌ترها به بزرگ‌ترها سلام کنند؛ یُسَلِّمِ الصَّغِیرُ عَلَى الْکَبیرِ(میزان الحکمه ج ۴ ص ۵۳۸ شماره ۸۸۵۷)، اما نه تنها رعایت این ادب مانع سلام کردن ایشان به کودکان نمی‌شد، بلکه بر آن تأکید هم داشتند.
کانَ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَمُرُّ بِالصِّبیانِ فَیُسَلِّمُ عَلَیهِم(کنز العمّال ج ۷ ص ۱۵۶ ح ۱۸۴۹۷)
پیامبر خدا، هرگاه بر کودکان مى‌گذشت، به آنان سلام مى‌کرد.
إنَّ رَسولَ اللّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) مَرَّ عَلَى صِبیانٍ فَسَلَّمَ عَلَیهِم وهُوَ مُغِذٌّ(مکارم الأخلاق ج ۱ ص ۴۷ ح ۵)
پیامبر خدا (صلی‌الله علیه وآله)، در حالى که به سرعت حرکت مى‌کرد و عجله داشت، بر گروهى از کودکان گذر کرد و به آنان سلام داد.
أنَّ النبیّ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) کانَ یَزورُ الأنصارَ ویُسَلِّمُ عَلى صِبیانِهِم ویَمسَحُ رُؤوسَهُم(صحیح ابن حبان ج ۲ ص ۲۰۶ ح ۴۵۹)
پیامبر (صلی‌الله علیه و آله)به دیدار انصار مى‌رفت، به کودکانشان سلام مى‌کرد و بر سرِ آنان، دست مى‌کشید
و در تأکید بر تأسی از این رفتار خود –سلام کردن به کودکان- می‌فرمایند:
خَمسٌ لا أَدَعُهُنَّ حَتَّى المَماتِ … و َالتَّسلیمُ عَلَى الصِّبیانِ لِتَکونَ سُنَّهً مِن بَعدى(خصال ج۱ ص ۲۷۱)
پنج چیز است که تا زنده‌ام رهایشان نمى‌کنم… و سلام کردن به کودکان تا بعد از من سنّت شود.
همچنین علاوه بر قاعده مذکور ایشان در ورودشان بر بانوان نیز ابتدای به سلام می‌کردند:
از امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده است که:
کانَ رسولُ اللّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یُسَلِّمُ عَلَی النِّساءِ ویَردُدْنَ علَیهِ(کافی : ۵/۵۳۵/۳)
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به زنها سلام می‌کرد و آنها جواب سلام حضرت را می‌دادند.
از آنجا که ایشان یکی از آثار سلام کردن را دوری از تکبر؛البادِى ءُ بِالسَّلامِ بَریءٌ مِنَ الکِبرِ(میزان الحکمه، ح ۸۸۴۸)و نشانه اطاعت محض از خداوند متعال می‌دانستند؛ واَطْوَعُکُمْ لِلّهِ اَلَّذى یَبْدَأُ صاحِبَهُ بِالسَّلامِ(میزان الحکمه، ج ۴، ص ۵۳۶)و سلام نکردن را نشانه بخل بر می‌شمردند:إنَّ أبخَلَ الناسِ مَن بَخِلَ بِالسلامِ(امالی طوسی ۸۹/۱۳۶)،
تأکیدشان بر این بود که: اگر کسی قبل از سلام کردن آغاز به سخن کرد پاسخ او را ندهید؛مَنْ بَدَءَ بالکلام، قبلَ السّلامِ فَلا تُجیبوهُ(اصول کافی، ج ۲ ، ص ۶۴۴)البته هرچند سلام کردن با همه ارزشی که دارد، مستحب است؛ اما به فرموده پیامبر ما(صلی‌الله علیه وآله) پاسخ دادن به آن واجب است؛ اَلسِّلامُ تَطَوُّعٌ وَالرَّدُّ فَرِیضَهٌ(میزان الحکمه ج۴ ص ۵۳۷ شماره ۸۸۵۴)
از جمله نکات دیگری که در باره سیره و بیانات رسول گرامی اسلام (صلی‌الله علیه وآله) به آنها در کتب روایی آمده، به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
- سلام کردن هنگام ورود به خانه:
از جمله سفارشات پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه وآله) در سلام کردن، تأکید بر آیه ۶۱ سوره نور است که خداوند تبارک و تعالی فرمود:
فَاِذا دَخَلْتُمْ بُیُوتا فَسَلِّمُوا عَلى اَنْفُسِکُمْ تَحِیَّهً مِنْ عِنْدِ اللّهِ مُبارَکَهً طَیِّبَهً کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللّهُ لَکُمُ الاْیاتِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ(نور۶۱)
چون به خانه‌ای پای نهید به یکدیگر سلام کنید،سلامی خدایی ومبارک و پاک، خداوند آیات خود را این‌چنین برای شما روشن مى‌سازد، باشد که تعقل کنید.
در این باره پیامبر ما (صلی‌الله علیه وآله) فرمود:
اِذا دَخَلْتُمْ بُیُوتَکُمْ فَسَلِّمُوا عَلى اَهْلِها فَاِنَّ الشَّیْطانَ اِذا سَلَّمَ اَحَدُکُمْ لَمْ یَدْخُلْ مَعَهُ فِى بَیْتِهِ(محجّه البیضاء ج ۳ ص ۳۸۲)
هـنگامى که وارد مـنزلتان شـدید بـر خـانـواده سـلام کـنید، زیـرا هـر یک از شـما که سـلام کـند، شـیطان بـا او وارد مـنزل نمـى‌شود.
نه تنها فرمودند هنگام ورود به خانه بر اهل خانه سلام کنید؛ بلکه حتی هنگامی که از اهل خانه کسی در منزل نیست هم هنگام ورود به خانه این کار را بکنید زیرا این سلام کردن شما هنگام ورود به خانه موجب نزول برکت و انس ملائکه با سلام دهنده می‌شود؛ اذا دَخَلَ اَحَدُکُم بَیتَهُ فَلیُسَلِّم، فَاِنَّهُ یُنزِلُهُ البَرَکَهَ وَ تُؤنِسُهُ المَلائِکَهُ(علل الشرایع ج ۲ ص ۵۸۳ ح ۲۳)
ایشان در این باره در سفارشی به انس چنین فرمودند:
یا اَ نَسُ! سَلِّمْ عَلى مَنْ لَقیتَ، یَزیدُ اللّهُ فِى حَسَناتِکَ، وَ سَلِّمْ فِى بَیْتِکَ یَزیدُ اللّهُ فِى بَرَکَتِکَ(بحارالأنوار ج ۷۶ص ۳)
اى انس! در بیرون به هر کس مى‌رسى سلام کن که بر حجم حسنات و پاداشت افزوده مى‌شود و هنگام ورود به خانه‌ات سلام کن که خداوند به تو خیر و برکت عطا مى‌کند.
- ارزش معنوی سلام کردن:
پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه وآله):
- مَنْ لَقِىَ عَشَرَهً مِنَ الْمُسْلِمینَ فَسَلَّمَ عَلَیْهِمْ کَتَبَ اللّهُ لَهُ عِتْقَ رَقَبَهٍ.(بحارالانوار ج۷۶ ص۴)
هر کس به ده تن از مسلمانان برخورد نماید و بر آنها سلام کند، خداوند ثواب آزاد کردن یک بنده را به او خواهد داد.
- اِذا سَلَّمَ الْمُسْلِمُ عَلَى الْمُسْلِمِ فَرَدَّ عَلَیْهِ صَلَّتْ عَلَیْهِ الْمَلائِکَهُ سَبْعِینَ مَرَّهً(محجه البیضاء، ج ۳، ص ۳۸۲)
وقتى مسلمانى بر مسلمان دیگر سلام کند و او پاسخ دهد، ملائکه هفتاد بار به او درود مى‌فرستند.
- اَلسَّلامُ مِنْ اَسْماءِ اللّهِ فَاَفْشُوهُ بَیْنَکُمْ، فَاِنَّ الرَّجُلَ الْمُسْلِمَ اِذا مَرَّبِالْقَوْمِ فَسَلَّمَ عَلَیْهِمْ فَاِنْ لَمْ یَرُدُّوا عَلَیْهِ یَرُدُّ مَنْ هُوَ خَیْرٌ مِنْهُمْ وَاَطْیَبُ(بحارالأنوار، ج ۷۶، ص۱۰)
سلام از نام‌هاى خداست، بنابراین آن را در بین خودتان افشاء کنید. فرد مسلمان هنگامى که به گروهى برسد و بر آنها سلام نماید، اگر پاسخ او را ندهند، کسى که بهتر و پاکتر از آنهاست(یعنى ملائکه) پاسخ او را خواهند داد.
در بهشت، قصرها و غُرفه‌هائى است که اندرون آنها از بیرون و نماى خارجى و ظاهر آنهااز درون پیداست. از اُمّت من کسانى در آنها سکونت خواهند گزید که پاکیزه سخن بگویند، افشاى سلام کنند و شب هنگام که مردم در خواب راحت آرمیده اند به عبادت پردازند، سپس حضرت فرمود: مقصود از افشاى سلام این است که از سلام کردن بر هیچ مسلمانى بخل نورزند.
از موارد دیگری که در سیره پیامبر ما (صلی‌الله علیه وآله) در تکمیل سلام به آن اشاره شده است، مصافحه یا دست در دست یکدیگر نهادن است؛ به نقل از امام حسن (علیه‌السلام):پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) هرگاه با مسلمانی دیدار می‌کرد، با او دست می‌داد؛ کَانَ النَّبِیُّ (صَلَی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِه) وَ إِذَا لَقِیَ مُسْلِماً بَدَأَهُ بِالْمُصَافَحَه(مناقب آل أبی طالب علیهم السلام، ج۱، ص۱۴۷)
و بنا به روایتی از امام صادق (علیه‌السلام):
کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)… إِنْ کَانَ لَیُصَافِحُهُ اَلرَّجُلُ فَمَا یَتْرُکُ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَدَهُ مِنْ یَدِهِ حَتَّى یَکُونَ هُوَ اَلتَّارِکَ فَلَمَّا فَطَنُوا لِذَلِکَ کَانَ اَلرَّجُلُ إِذَا صَافَحَهُ قَالَ بِیَدِهِ فَنَزَعَهَا مِنْ یَدِهِ( کافیج۲ص۶۷۱)
اگر مردی به آن حضرت دست می‌داد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دست از دستش نمی‌کشید تا او دست حضرت را رها سازد و چون مردم به این شیوه آشنا شدند هرکس با آن حضرت دست می‌داد زود دست خود را می‌کشید.
همچنین تأکید پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه وآله) بر این بود که: وقتى به هم مى‌رسید سلام کنید و دست بدهید و وقتى خواستید از یکدیگر جدا شوید براى همدیگر طلب آمرزش نمائید إِذَا اِلْتَقَیْتُمْ فَتَلاَقَوْا بِالتَّسْلِیمِ وَ اَلتَّصَافُحِ وَ إِذَا تَفَرَّقْتُمْ فَتَفَرَّقُوا بِالاِسْتِغْفَارِ(اصول کافی ج۴ ص۳۸۳)
و یا در جایی دیگر فرمود: اِذا قـامَ الرَّجُـلُ مِـنْ مَجْـلِسِهِ فَـلیُوَدِّعْ اِخْـوانَهُ بِالسَّـلامِ، فَـاِنْ اَفاضُوا فِى خَیْرٍ کانَ شَریکَهُمْ وَاِنْ اَفاضُوا فِى باطِلٍ کانَ عَلَیْـهِمْ دُونَهُ(بحارالأنوار، ج ۷۶، ص ۹). یعنیوقتى کسى از مجلسى برخاست، برادران خود را با سلام وداع نماید، زیرا در این صورت اگر خیرى به آنها برسد او هم شریک آنها خواهد بود و اگر شرّى به آنها برسد ضرر و زیانى متوجه او نخواهد شد.
- دونمونه از شیوه پاسخ پاسخ پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه وآله) به سلام دیگران:
- روایتی به نقل از سلمان فارسی:
جاءَ رَجُلٌ إلى النبیِّ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ)فقالَ : السلامُ علَیکَ یا رسولَ اللّه ِ ، فقالَ : و علَیکَ و رَحمَهُ اللّه ِ ، ثُمّ أتى آخَرُ فقالَ : السلامُ علَیکَ یا رسولَ اللّه ِ و رَحمَهُ اللّه ِ ، فقالَ : و علَیکَ و رَحمَهُ اللّه ِ و بَرَکاتُهُ ، ثُمّ جاءَ آخَرُ فقالَ : السلامُ علَیکَ و رَحمَهُ اللّه ِ و بَرکاتُهُ ، فقالَ لَهُ : و علَیکَ ، فقالَ لَهُ الرَّجُلُ : یا نَبِیَّ اللّه ِ ـ بِأبی أنتَ و اُمّی ـ أتاکَ فُلانٌ و فُلانٌ فَسَلَّما علَیکَ فَرَدَدتَ علَیهِما أکثَرَ مِمّا رَدَدتَ عَلَیَّ ! فقالَ : إنَّکَ لَم تَدَعْ لَنا شیئا ، قالَ اللّه ُ : «و إذا حُیِّیتمُ بِتَحِیَّهٍ فَحَیُّوا بِأحسَنَ مِنها أو رُدُّوها» فَرَدَدناها علَیکَ .[الدرّ المنثور ج ۲ص۶۰۵)
مردى بر پیامبر (صلى الله علیه و آله) وارد شد و عرض کرد: سلام بر تو اى رسول خدا؛ حضرت فرمود: سلام و رحمت خدا بر تو باد. سپس مرد دیگرى وارد شد و عرض کرد: سلام و رحمت خدا بر تو باد اى رسول خدا. حضرت پاسخ داد: سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد. مرد دیگرى آمد و عرض کرد: سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد. حضرت فرمود: و بر تو باد. آن مرد عرض کرد: اى پیامبر خدا ـ پدر و مادرم فدایت باد ـ فلان و فلان آمدند و بر شما سلام کردند و در جوابشان چیزى اضافه فرمودى، اما در جواب من چیزى اضافه نکردى؟! حضرت فرمود: تو چیزى براى ما باقى نگذاشتى. خداوند فرموده است: «هرگاه تحیّتى به شما گفته شد به بهتر از آن، یا همانند آن جواب دهید» و ما هم همانند تحیّت تو را به تو جواب دادیم.
- روایتی از امام باقر (علیه‌السلام):
دَخَلَ یَهُودِیٌّ عَلَى رَسُولِ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) وَ عَائِشَهُ عِنْدَهُ فَقَالَ اَلسَّامُ عَلَیْکُمْ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) عَلَیْکُمْ ثُمَّ دَخَلَ آخَرُ فَقَالَ مِثْلَ ذَلِکَ فَرَدَّ عَلَیْهِ کَمَا رَدَّ عَلَى صَاحِبِهِ ثُمَّ دَخَلَ آخَرُ فَقَالَ مِثْلَ ذَلِکَ فَرَدَّ رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) کَمَا رَدَّ عَلَى صَاحِبَیْهِ فَغَضِبَتْ عَائِشَهُ فَقَالَتْ عَلَیْکُمُ اَلسَّامُ وَ اَلْغَضَبُ وَ اَللَّعْنَهُ یَا مَعْشَرَ اَلْیَهُودِ یَا إِخْوَهَ اَلْقِرَدَهِ وَ اَلْخَنَازِیرِ فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اَللَّهِ (صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) یَا عَائِشَهُ إِنَّ اَلْفُحْشَ لَوْ کَانَ مُمَثَّلاً لَکَانَ مِثَالَ سَوْءٍ إِنَّ اَلرِّفْقَ لَمْ یُوضَعْ عَلَى شَیْءٍ قَطُّ إِلاَّ زَانَهُ وَ لَمْ یُرْفَعْ عَنْهُ قَطُّ إِلاَّ شَانَهُ قَالَتْ یَا رَسُولَ اَللَّهِ أَ مَا سَمِعْتَ إِلَى قَوْلِهِمْ اَلسَّامُ عَلَیْکُمْ فَقَالَ بَلَى أَ مَا سَمِعْتِ مَا رَدَدْتُ عَلَیْهِمْ قُلْتُ عَلَیْکُمْ فَإِذَا سَلَّمَ عَلَیْکُمْ مُسْلِمٌ فَقُولُوا سَلاَمٌ عَلَیْکُمْ وَ إِذَا سَلَّمَ عَلَیْکُمْ کَافِرٌ فَقُولُوا عَلَیْکَ(کافی ج۲ ص 648)
یک یهودى بر رسول خدا صلّى الله علیه و آلهوارد شد و عائشه هم در حضور آن حضرت بود،آن یهودى گفت:السام علیکم،و رسول خداصلّى الله علیه و آلهدر پاسخش فرمود:علیکم.سپس دیگرى وارد شد و همان گونه گفت و پیامبر همان جوابِ رفیقش را به او داد و باز هم سوّمى آمد و همین را گفت و رسول خدا هم همان جواب را داد، و عائشه خشمگین شد و گفت:سام و خشم و لعنت بر شماها باد اى گروه یهود،اى برادرانِ میمون‌ها و خوک‌ها.پس رسول خداصلّى الله علیه و آلهبه او گفت: اى عائشه اگر دشنام مجسم بود بد نمونه‌اى بود،به راستى نرمش بر هیچ چیز نهاده نشده است جز این‌که آن را آراسته و از آن برداشته نشده است هرگز جز این‌که آن را زشت ساخته،]عایشه[ گفت: ای رسول خدا گوش نمى‌دهى که مى‌گویند السام علیکم؟فرمود:چرا!تونشنیدى من جواب دادم گفتم:برشماباد،پس هرگاه مسلمانى به شماسلام کرددرجوابش بگوئید:سلامٌ‌علیکم،واگرکافرى سلام کرد درجوابش بگوئید:علیکم.
علی اکبر اشعری